Mehring Yayıncılık, 30 Kasım 2025 Pazar günü saat 16.00’da İzmir, Konak’ta bulunan TAKSAV’da, şimdiye kadar yapılmış en önemli belgesellerden biri olan Çar’dan Lenin’e filminin Türkçe altyazılı gösterimini düzenliyor.
Sosyalist Eşitlik Partisi – Dördüncü Enternasyonal ile Toplumsal Eşitlik için Uluslararası Gençlik ve Öğrenciler’in (IYSSE) katkılarıyla düzenlenecek etkinlikte, Sosyalist Eşitlik Partisi Genel Başkanı Ulaş Sevinç, film ve “Ekim Devrimi’nin Güncelliği” üzerine bir konuşma yapacak.
Bu olağanüstü belgesel, ünlü Amerikalı radikal ve sosyalist Max Eastman (1883-1969) ile dünya tarihinin yönünü değiştiren bu olayın en büyük film kaydını toplayan Rusya doğumlu göçmen Herman Axelbank (1900-1979) arasındaki işbirliğinin bir ürünüydü.
Axelbank, 1917 Şubat ayından başlayıp 3 yıllık iç savaştan sonra 1921 yılında nihai zaferine ulaşan Rus Devrimi’nin en önemli film arşivine sahipti. Axelbank, 1928 yılının sonunda Max Eastman’a koleksiyonunu sundu ve görüntülere altyazı yazarak filmi yönetmesini önerdi.
Film 1931’de tamamlanmış olsa da ilk gösterimi 1937’de New York’ta yapılabildi. Basından gelen ilk tepkiler olumluydu; kalabalıklar filmi izlemeye geliyordu. Ancak kısa süre sonra, artık tamamıyla Stalinistleşmiş olan ABD Komünist Partisi’nin karalama ve boykot kampanyası başladı. 1932’den bu yana çok şey değişmişti. Moskova Duruşmaları ve Yaşlı Bolşeviklerin kanlı tasfiyesi sırasında gösterilen film, Stalinist rejimin tarihi çarpıtma planlarının önünde bir engeldi. Eastman’ın belirttiği gibi “Troçki Ekim ayaklanmasına liderlik etmiş ve Kızıl Ordu’yu örgütlemişti; fakat tüm iktidar artık Stalin’deydi.” Çar’dan Lenin’e filmini sinemalarda gösterirlerse Sergey Ayzenştayn’ın filmleri gibi popüler Sovyet filmlerinin piyasaya girmesine izin vermeyeceğini söyleyerek dağıtımcıları tehdit eden Sovyet rejiminin perde arkasından örgütlediği kampanya oldukça etkili oldu.
Soğuk Savaş’ın başlamasıyla Herman Axelbank ve belgeseli için yeni problemler ortaya çıktı. Antikomünist yasalar ve baskı, Ekim Devrimi ve Bolşevikleri gösteren bir filmin gösterimini neredeyse imkânsız hale getirmişti. Üstelik Eastman da sağa kaymıştı ve radikal bakış açısını ifade ederek seslendirdiği filmin gösterimini engellemeye çabalıyordu. Axelbank başka bir seslendirme ile filmini kurtarmaya çalıştı ve bu biçimiyle film küçük sinema ve üniversitelerde ara sıra gösterildi.
Eastman 1969’da 86 yaşında öldü. Ondan sonra Axelbank’in filmi büyük ölçüde unutuldu. ABD’deki Sosyalist Eşitlik Partisi’nin önceli İşçiler Birliği, 1970’lerin ortasında filmin telif hakkını almak için Herman Axelbank’la iletişim kurdu. Uzun görüşmelerden sonra anlaşma yapıldı ve 1978’de belgeselin mülkiyeti Axelbank’tan İşçiler Birliği’ne geçti.
Bu son derece önemli filmin, o zamandan beri, Dördüncü Enternasyonal’in Uluslararası Komitesi’nin (DEUK) dünyanın dört bir yanındaki şubeleri ve destekleyicileri tarafından sayısız gösterimi yapıldı. Filmin Türkiye’deki son gösterimi, 15 Kasım 2025’te İstanbul, Beyoğlu’nda bulunan Tokatlıyan Han’da yapıldı (Filmin fragmanı aşağıdaki linkten izlenebilir).
Tüm okurlarımızı bu önemli etkinliğe katılmaya ve Mehring Yayıncılık’tan Rus Devrimi ve diğer önemli konular üzerine çıkan kitapları incelemeye davet ediyoruz.
Etkinlik detayları:
Çar’dan Lenin’e Belgesel Film Gösterimi ve Sunum
30 Kasım 2025 Pazar Saat 16.00
TAKSAV-İzmir
Alsancak, Can Yücel Sk. 9 B, Konak / İzmir